Uluslararası Ticari İlişkilerimizde Neden Bir Sözleşmeye İhtiyacımız Var?

Uluslararası Ticari ilişkilerde yeni fırsat ve riskler taşımaktadır. Dış Ticaretin aktörü olan kurumların fırsatları değerlendirmeleri ve risklerden kendilerini korumaları için her şeyden önce ilişkiye girdikleri tarafla çağın gereklerine uygun, esnek, riskleri tespit edilmiş ve adil şekilde taraflara paylaştıran, mümkün olduğunca belirsizlikleri ortadan kaldıran ve uyuşmazlıkları azaltacak sözleşmeler oluşturmaları ile mümkündür. Bu riskler ve engeller nelerdir:

• Ticari uygulamalardaki ülkesel kural ve yorum farklılıkları
• Farklı ülkelerde bulunan taşıma, ödeme, garanti gibi birden fazla fonksiyon ifa eden tarafın sözleşme ilişkisine dahil olması,
• İç hukuklarda bulunmayan ve alışık olunmamış yeni sözleşme tiplerinin ortaya çıkması
• Sözleşmenin lisanı ve sözleşmenin yorumunda oluşan farklılıklar
• Sözleşme hükümlerinin ayrıntılı düzenlenmemesi veya eksik düzenlenmesi. Özellikle ifanın ve ifanın gerçekleştirilme biçimine ilişkin maddeler.
• Sözleşme hazırlamanın gereksiz ve zaman kaybı olarak nitelendirilmesi
• Bugüne kadar genel olarak hazırlanan sözleşmeler üzerinde yapılan bir araştırma tarafların sözleşmenin konusu ile ve ifa koşulları üzerinde anlaşarak müzakere ettikleri fakat ileride meydana gelebilecek risklere karşı herhangi bir hüküm oluşturmadıkları, bunun sebebi ise bu süreçte herhangi bir aksilik ile karşılaşmayacaklarına inanmak istemeleri.
• Uygulanacak hukuku ve dış ticareti işlemlerinde uzmanlaşmış danışmanlar ile çalışılmaması
• Özellikle, dünya borsalarındaki hızlı değişimlerin olduğu dönemlerde, hammadde fiyatlarında alıcı aleyhine değişiklikler olması Örneğin, Çinli alıcılar yeniden pazarlık sürecine başvurabilmekte ve ticari sözleşmenin hukuki olarak zayıflığından istifade ederek ürünleri reddedebilmektedir.
• Yaptırılacak işin doğasına uygun olarak çevresel etkileri, riskleri ve düzenlemelerin bilinmemesi.
• Sözleşme hükümlerinin birbiriyle ve uygulanacak hukuk ile çelişmesi
• Ticaret hayatının gereksinim duyduğu hız karşısında sözleşme için kısa müzakere aşamalarında geçirmeleri
• Tarafların hukuki konularla ilgili risklerde yetkin bilgiye sahip olmamaları.( Bu konu ile ilgili olarak Türk Dış Ticaret Şirketlerinin yabancı şirketlere göre karşılaştırmalı zayıflıkları vardır. Türkiye’de hukuk müşavirliği ve avukatlı hizmetlerine ulaşmak diğer ülkelere göre görece maliyeti düşüktür. Diğer ülkelerde sert hukuk hizmeti verenlerin dayanışmaları, saatlik ücret almaları ve danışmanlık hizmeti veren sayıları azlığı dikkate alındığın iş dünyası üzerinde ağır maliyet yüklemektedir. Ülkemiz de ise bu hizmetlerin ucuz olması sebebi ile şirketlerimiz kolayca dava edilmektedir.
• Tarafların sözleşmenin hazırlanması aşamasında yeterli lisan becerine sahip bulunmayışı gibi nedenlerle doğmaktadır.
• Hukuk sistemlerinin kavramlara atfettikleri anlam ve kapsamın sözleşmelerde kullanılan dil, uygulanacak hukuk, seçilen mahkeme arasındaki uyumsuzluk.

Bu riskler hem uluslararası ticaretin derinleşmesine engel olmakla birlikte biz hukukçular için uluslararası ticari sözleşmelerinin hazırlanması aşamasındaki zorluklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Tabi ki bütün durumlara ve ihtimalleri kapsayan mucize bir sözleşme hukuku veya örneği yoktur. Diğer bir ifade ile sözleşme ne şekilde hazırlanırsa hazırlansın ileride uyuşmazlıkların çıkması tamamen önlenemez. Bu bağlamda, Uluslararası ticari sözleşmelerde her bir hüküm, ticaretin özellikleri, tarafların ilişkileri ve yukarıda sayılan sebepler çerçevesinde dikkatli şekilde ele alınıp sözleşmenin hazırlık aşamasında sözleşmeden doğması muhtemel uyuşmazlıkların en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. İspat kolaylığı ve taraflar arasındaki ilişkiyi hukuki rejime bağlayarak kesinlik ve belirlilik kazandırmak için en iyi yol YAZILI OLARAK SÖZLEŞMENİN HAZIRLANMASIDIR.

Ancak, esneklik, pratiklik ve hızlılık ile ticari hayatın değişen şartlar adaptasyonu en az sözleşmelerin hazırlanılması kadar önemlidir. Bu sebeple unutulmamalıdır ki sözleşmenin temel unsurları üzerinde anlaşıp ikinci derecedeki noktalarını hiç ele almamış veya daha sonraki aşamalarda ele alma konusunda anlaşılabilir ve sözleşmenin önemli maddelerinin mesela ödeme gibi farklı ihtimaller ve kurumlar kullanılarak birden fazla yöntem kullanılarak yapılması kararlaştırılabilir. Ancak bu durumda da işletmenin aldığı hukuki ve ekonomik risklerin farkında olunması ve bu esnekliğin sözleşmelerde hukuki boşluk yaratılmasına müsaade edilmemelidir.