Günümüzde yerel ve çok uluslu şirketler, başka bir ülkede gösterecekleri ticari faaliyetleri tek başlarına yürütmek yerine, başka bir teşebbüsle ortak olarak yapmak yolunu seçmektedirler. Bu amaçla seçilen işbirliği modellerinin başında da joint venture gelmektedir. “Joint Venture” kelime anlamı olarak sözlük karşılığı “riski ortaklaşa yüklenmek”, “risk için birleşmek”dir.
Uluslararası ticarette şirketlerin ürettikleri mal ve hizmetleri diğer ülkelerdeki tüketicilerin kullanımına sunmaları genellikle joint venture sözleşmeleri vasıtasıyla mümkün olmaktadır. Zira joint venture ile risk paylaşılmakta, pazara giriş engelleri aşılmakta, teknolojik ve teknik bilgiye ulaşmak kolaylaşmakta ve teşebbüslerin pazar gücü artmaktadır.
Aşağıda bu tür sözleşmeleri hazırlarken dikkat edilecek hususlar belirtilmiştir:
1. Ortaklar Hakkında Bilgiler
Ortakların gerçek veya tüzel kişi olmalarına göre, isim veya ticaret unvanları, yerleşim yerleri, merkezleri gibi taraflara dair bilgilere joint venture sözleşmesinde yer verilmelidir.
2. Sözleşmenin Konusu ve Amacı
Joint Venture’ın hangi amaçla kurulduğu ve bu amacı gerçekleştirmek üzere yapılacak işin tanımı ve kapsamı açıkça belirtilmelidir.
3. Sözleşmenin Hukuki Niteliği
Joint Venture ve Konsorsiyum birleri yerine kullanılmakta ise de farklı hukuki karakterli ilişkilerdir. Konsorsiyum sözleşmeleri bir işin bölümlere ve görevlere ayrılarak bu bölüm ve görevlerin uzmanlık alanlarına farklı kişiler tarafından yüklenilmesini ifade etmektedir. Önemli olan nokta bu kişilerin sadece yüklendikleri veya taahhüt ettikleri görevleri kadar sorumlu olmalarıdır. Joint Venture sözleşmelerinde ise görevi ve işi taahhüttü eden kişiler işin tamından sorumlu olmaktadırlar. Bu bağlamda sözleşme hazırlanırken bu hususlar dikkat edilmesi gerekmektedir
4. Ortakların Sermeye Katkıları
Ortaklardan her birinin joint venuture’a getirecekleri sermaye joint venture sözleşmesinde gösterilmelidir. Getirilecek olan sermeyenin niteliği, ödeme miktarı ve zamanı gibi hususlar açıkça belirtilmelidir. Örneğin, ortaklardan biri işletmenin kurulacağı arsayı, diğeri ise makine ve teçhizat finansmanını sağlamayı taahhüt edebilir.
5. Bağlı/Uydu Sözleşmeler
Ortakların joint venture ile yapmaya taahhüt ettikleri marka, lisans, teknoloji kullanımına yönelik sözleşmelere Joint venture Sözleşmesinde yer verilmektedir.
6. Ortaklığın Yönetimine İlişkin Hükümler
Joint venture’da ortaklığın yönetimi genellikle ortaklardan bir veya birkaçına bırakılmaktadır. Bunun yanı sıra joint venture’ın idaresi, yönetim kurulu veya müdürler kurulu gibi birimlere de bırakılabilir. Pilot firma veya yönetim kurulu üyelerinin nasıl seçileceği, yönetim kuruluna bağlı olarak oluşturulabilecek alt komiteler, toplantıların hangi sıklıkla yapılacağı, yönetici ortakların ücretleri, yönetici ortağın tek başına yapabileceği işlemler, joint venture’ın olağan dışı işlerine ilişkin toplantı ve karar yeter sayıları gibi hususlar sözleşmede gösterilir. Sözleşmede belirtilmediği takdirde adi ortak hükümleri uyarınca yönetime tüm ortaklar birlikte katılmaktadır.
7. Joint Venture’da Edinilen Mallara İlişkin Hükümler
Joint Venture’da ortaklığa ait bir malvarlığı yoktur. Ancak joint venture’ın iktisap ettiği veya joint venture’a devredilen alacaklar ve ayni haklar, temel mutabakat hükümlerine göre iştirak halindeki mülkiyet esasları gereğince ortaklara ait olur. Temel mutabakatta ortakların müşterek mülkiyet esasını tercih etmeleri de mümkündür. Temel mutabakatta böyle bir hüküm öngörülmediği takdirde joint venture ortakları arasında adi şirket hükümleri gereği iştirak halinde mülkiyet geçerli olacaktır.
8. Kar ve zararın paylaşılmasına ilişkin hükümler
Türk Borçlar Kanunu madde 623’e göre sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça her ortağın kar ve zarara katılma oranları, getirmiş oldukları sermaye paylarına bakılmaksızın eşit olacaktır. Dolayısıyla bu hususun sözleşme ile belirlenmesi joint venture’ın amacı bakımında önem arz etmektedir. Tarafların kar veya zarara ilişkin sözleşmeye koymuş oldukları hükümler diğeri için de geçerli olacaktır.
9. Hakların Devrine İlişkin Hükümler
Ortakların sözleşme ile belirtilen hak ve yükümlülüklerini başka bir şirket veya şahsa devretmesinin mümkün olup olmadığı, böyle bir devir yapılması halinde devreden ve devralanın sorumlulukları, devralanın ortaklık sıfatı kazanıp kazanmayacağı gibi hususlar sözleşmede açıkça belirtmelidir. ( TBK m. 632 )
10. Tarafların Hak ve Yükümlülüklerine İlişkin Hükümler
Joint venture sözleşmesinde tarafların sermaye koyma borcu yanında iş birliği yapma borcu da bulunmaktadır. İş birliği yapma borcu, rekabet etmemek ve müşterek amacın gerçekleşmesini sağlayacak şekilde joint venture kararlarına iştirak etmekten ibarettir.
11. Denetime İlişkin Hükümler
Türk Borçlar Kanunu madde 631’egöre, yönetim yetkisi olmasa bile her ortağın ortaklığın işleyişi hakkında bilgi alma, defter ve kayıtlarını inceleme, bunlardan örnek alma ve mali durumu hakkında özet çıkarma hakkı vardır. Bu hüküm emredici niteliktedir ve aksine yapılacak her türlü sözleşme geçersiz olacaktır. Söz konusu hükme göre, joint venture ortakları da joint venture’ın işlerinin nasıl gittiği hakkında isteyebilir, defterlerini inceleyebilir, mali durumu hakkında özet çıkarabilir.
12. Anlaşma Süresi
Sözleşmeye dayalı joint venture’lar genellikle tek bir iş veya kısa süreli taahhütler için tercih edildiğinden söz konusu iş için belirlenen süre sözleşmede belirtilmelidir.
13. Sözleşmenin Sona Erdirilmesine İlişkin Hükümler
Normal şartlar altında joint venture sözleşmesi joint venture’ın amacının gerçekleşmesi ile son bulacaktır. Ancak Türk Borçlar Kanunu’nun adi şirkete ilişkin diğer sona erme hallerinin ne şekilde uygulayacağının joint venture sözleşmesinde açıkça belirtilmesi gerekir. Joint Venture sözleşmelerinde, joint venture’ın yapısı gereği fesih uygun görülmemekte ise de, tarafların hangi hallerde haklı sebeple dayanılarak feshi ihbar talebinde bulunabileceği, taraflardan birinin ayrılması, iflası, mücbir sebep gibi hallerde diğer ortakların ne şekilde sözleşmeye devam edeceğine dair hususlar sözleşmede kararlaştırılmalıdır.
14. Kısıtlayıcı Hükümler
Gizlilik ve rekabet yasağına ilişkin kısıtlamalar açıkça belirtilmelidir.
15. Uyuşmazlıkların Çözümüne İlişkin Hükümler
Taraflar sözleşmeden doğacak uyuşmazlıklar konusunda ulusal mahkemeler veya tahkim yolunda hangisini seçeceklerini sözleşmede açıkça belirtmelidir. Tahkim yolunun tercih edilmiş olması halinde, hangi tahkim prosedürünün uygulanacağı, kaç hakem seçileceği, tahkim yeri, tahkim dili, uygulanacak hukuk gibi hususların belirlenmesi gerekmektedir. Taraflar tahkime başvurmadan önce dostane bir çözüm yolu da öngörebilirler. Taraflar uzlaşma gibi dostane bir çözüm yolu öngördüğü takdirde uzlaşmanın sağlanması, aksi halde tahkim yargılanmasının başlatılması için kesin bir süre de kararlaştırılmalıdır.
16. Yürürlük Maddesi
Sözleşmenin hangi tarihten itibaren yürürlüğe gireceği, yürürlük için özel bir şekil şartı olup olmadığı gibi konular bu maddede belirtilebilir
Joint Venture Sözleşmesinde Yer Alması Gereken Hususlar ile ilgili merak ettikleriniz ve verilen hizmetler hakkında daha detaylı bilgiler almak için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.
