Incoterms çok dikkatli şekilde uluslararası ticaretin ihtiyaçları çerçevesinde ICC’nin uzmanları tarafından geliştirilmiş ilke ve kurallardır. Örneğin, hırsızlık, kazalar, deniz ortamının yarattığı riskler ile ilgili zararlar, korsanlık, ambargolar, gümrük tarifelerinde ani ve orantısız artış gibi uluslararası ticaretin olağan akışından kaynaklanan risklerde, ICC Incoterms terimleri sorumluluğa kimin katlanacağı konusunda belirleyicidirler.
Incoterms bir çok uluslararası şirketin ve hukukçunun anlamlandırdığından çok daha bir karmaşık ve önemli bir konudur. Şahit olduğumuz bir çok uyuşmazlığın sebebi tarafların ticareti ilişkisine en az uyan Incoterms kuralını seçmesidir. Bu tür uyuşmazlıklarda niçin bir bu terimi seçtiklerini sorduğumuz genelde maliyet odaklı, karşı tarafın tercihi, alışkanlıklar şekilinde cevaplarla karşılaşmaktayız.
Tecrübemize dayanarak Almanlar ticaret erbabları haricinde çok az kişi Incoterms’lerin yukarıdaki hizmet ettiği amacı anlamaktadır. Sizin de bu satırları okurken bile zaman zaman kızgınlık, zaman zaman tebessüm hatırlayacığız olayları yaşadığınızdan eminim.
Özellikle, Incoterms konusu Çin söz konusu olduğunda bizim için çok daha önemli bir bir sorun haline gelmektedir. Hele ki ticaretlerin FOB teslim şeklini benimsemiş olan dış ticaret erbabları için neredeyse alarm zilleri çalmaktadır. Şöyleki,
Çin’den ürün almak isteyen yabancı bir ithalatçı sözleşmenin yapılmasının ardından kabaca şu aşamalara ile ürün eline ulaşmaktadır. 1) ürünler üretilir 2) paketlenir, 3) konteynera konulup taşıyana teslim edilir 4) Ödenme Alınır 5) TIR’Lar vasıtası ile Konteytner fabrikadan limana yollanır 6) Liman veya terminalde birkaç gün bekleyen ürünler sonra gemiye yüklenir.
Bu süreçte yapılan bir çok işlem yanlış gidebilmekte, hatalar ve eksilkliker ortaya çıkmaktadır. Örneğin:
- Konteyner kayıp olması halinde buna kim katlanacak ?
- Konteynerı taşıtan TIR kaza yapsa bütün yükleme yok olsa bu duruma kim katlanacak?
- Konteyner limandan çalınsa ?
- Limanda bir patlama olup konteyner yok olsa?
- Gemi hint okyasunda fırtına sebebi ile batsa
- Burada sayamayacağımız kadar çok ihtimal ürünler size teslim edilmeden önce ortaya çıksa ?
Sizin seçeceğiniz Incorterms bu risklerin kimde olacağına karar vermektedir. Bu sebeple hem alıcı hem de satıcı uluslararası taşımada hangi terimin kullanılacağını birlikte seçmeli, seçilen terimin koyduğu ilke ve kurallara uymalıdır.
Ancak, bir çok Türk ithalatçının Çin ile yaptığı FOB terimini seçmekle büyük ticari ve hukuki riskler almaktadır. Bu seçimin sebebi kuvvetle muhtemel maliyet odaklı olup fiyata, sigorta ve Türkiye ile Çin arasında navlun ücretinin dahil olmamasıdır.
Ancak tercübesiz alıcılar için hasarın geçme riskini göz ardı etmektedir. Kural olarak, FOB teslim şeklinde hasar ve kayıp riski ürünler gemiye yüklenmesinden sonra alıcıya geçmektedir. Gemiye yüklemeden sonra alıcının ürünleri sigorta yaptırması tavsiye edilmektedir.
Ancak kendimize şu soruyu soralım; “FOB teslim şeklinde, Fabrikadan gemiye kadar hasar ve kayıp riskine kim katlanacaktır? Tabiki satıcıda katlanacaktır. Fakat Çin’li satıcılar FOB teslim ilişkilerde fabrika ile liman arasındaki risklere karşı nerdeyse hiç sigorta yapmamaktadır. Çünkü, Çinli şirketler taşımayı ayarlayan Alıcının fabrika ile gemi arasındaki taşıma içinde bir sigorta yaptırdıklarını varsaymaktadır. Bu durum Çinli satıcıların ürünlerin taşıyana teslimi ile ürün bedellerinin tamamını tahsil etmelerini adet haline getirdiklerinden daha da dramatik hale gelmektedir. Diğer bir ifade ile Ürünlerin gemiye yüklenmesini beklememektedirler ve taşıyıcı teslimden sonra bu süreci takip etmemektedir. Sonuç olarak ortada, parası ödenmiş ama satıcının ülkesindeki iç taşımaya sırasında risklerlere karşı savunmasız ürünler seyahat etmektedirler.
Bu konunun çözümü basittir. Doğru taşıma teriminin seçilmesi. Incoterms ile ilgili yazı ve görüşlere baktığımızda modern deniz taşımacılığında FOB terimi kullanılmamaktadır. ( 2020 yılılında ICC’nin yapacağı değişikliklerde FOB teslim şeklinin kaldırılabileceği konuşulmaktadır). Sizin ticaretine ve uygun terim genellikle Free Carrier (FCA) teslim şekli olarak karşımıza çıkmaktadır. FCA teslim şeklinde, hasar ve kayıp riski taşıyıcının gözetimine verildiği andan itibaren Alıcıya geçmektedir. Taşıyıcının teslimatı nereye götürüleceği önemli değildir. Tesis, terminal, liman fark etmez. Alıcıya riskin ne zaman geçtiği kesindir, ona göre sigorta işlemi Alıcı tarafından yapılmalıdır. Sigorta konusun satıcıya bırakılmamıştır.
Ancak siz illaki Çin’den FOB teslim şekli üzerinden ticaret yapmak istiyorsanız kesinlikle Ticaret partnerinizin malların iç taşımada sigorta yaptırıp yaptırmadığını kontrol edin, bu sigortayı yapmayan satıcaya ödemesini gerçekleştirmeyin. Bu husus, Çin ile ticaretimizin yoğunlaştığı bu dönemde çok dikkat etmemi gereken bir konudur. Aksi halde Çinli satıcılar ile ilgili olarak uzun ve masraflı dava süreçlerine kendimizi hazırlamamız gereği kaçınılmazdır.
“Incoterms FOB Teslim Şeklinin Çin ile Yaptığınız Ticarette Yarattığı Risklerin Farkında mısınız?”, yazısı ile ilgili merak ettikleriniz ve verilen hizmetler hakkında daha detaylı bilgiler almak için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.
