Uluslararası Ticari Sözleşmelerde Tahkim Şartlarına İlişkin Bazı Sorular Ve Cevaplar

Tahkim, milletlerarası ticaretin ihtiyaçlarına en uygun uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Hakem kararlarını kaybeden taraf çoğunlukla kendiliğinden yerine getirmektedir. Bunun sebepleri hakem kararlarının adil olması, tarafların tatmin etmesi ve yabancı hakem kararlarının kolay ve çabuk biçimde icrasını New York Sözleşmesinin varlığıdır. Bütün bu pozitif duruma rağmen zaman zaman tarafların hakem kararlarını yerine getirmedi ve hukuki mücadeleyi devam ettiği görülmektedir.

Ancak bütün bu pozitif duruma karşılık milletlerarası tahkim konusunda da farklı kurallar, uygulamalar, adetler, hukuk sistemlerinden kaynaklanın değişiklikler tahkimden beklediğiniz faydayı azaltmakta veya yok etmektedir. Bu bağlamda milletlerarası tahkim sürecinin zor, sıkıntılı bazen de yavaş sürebileceğinin farkında olunması gerekmektedir. Şu vurgulanmalıdır ki ticari ilişkinizin en baştan itibaren uluslararası hukuk kurallarına ve uygulamalarına uygun sözleşmeler ile kurulması tavsiye etmekteyiz.

Aşağıda tahkim süreci ile ilgili olarak bazı sorulara muhtemel cevaplarını bilgi ve taktirine sunuyoruz:

1) Tahkim Anlaşmasının Kapsamı ve Önemi Nedir?
Milletlerarası ticari sözleşmeler ilişkileri katmanlardan oluşmaktadır. Bu ilişkilerin bir kısmı sözleşme dışı kişilerin ilişkiye dahil sonu icra edilmektedir. Ticari sözleşmenizde “ işbu sözleşmeden doğan veya bu sözleşmeyle bağlantılı bütün uyuşmazlıklar” gibi geniş bir ifade olmadığı taktirde akreditif gibi sözleşme bağlı başka hukuki ilişkilere uyuşmazlıklardır tahkim anlaşmasının dışında kaldığı durumlardan tahkim kararının geçersiz olabileceği durumlar ortaya çıkabilir. Bu sebeple tahkim şartının kapsamı ve yazımı önem taşımaktadır.

2)Tahkim Anlaşması veya Görev Belgesi Avukatım Tarafından İmzalanabilir mi?
Bu konuda tahkim sürecine uygulanacak olan hukuka bakılması gerekmektedir. Örneğin tahkim sürecine uygulanacak hukuk Türk Hukuku olması durumunda ihtiyatlı davranılmalıdır. Çünkü tahkim anlaşmaları veya görev belgeleri davayı takip eden avukatlar tarafından imzalanmaktadır. Türk Hukuku tahkim anlaşması yapmak için özel yetki aramakta ve genel vekâletnamenin yeterli değildir. Ancak İngiliz hukukunda bu tür özel yetki aranmamaktadır.

3) Taraflar Arasında Hiç Müzakere Edilmemiş Standart Sözleşmelerdeki Tahkim Anlaşması Geçersiz midir?
Standart Alım, satım, taşıma, sigorta, bankacılık, komisyonculuk, e-ticaret uygulamalarında ve işlemlerinde sıkça karşılaşılan metinlerdir. Özellikle milletlerarası ticarette müzakere edilmeyen veya edilemeyen her şartın otomatik olarak geçersiz olduğunu kabul etmek doğru değildir. Böyle bir şartın geçersizliğini ileri sürebilmek için benzer ilişkilerde görülmeyecek derecede tek taraflı, mutat olmayan ve şaşırtan hükümlerin geçersizliğini ileri sürülmesi gerekir. Milletlerarası ticarette tahkim şartı beklenilmeyen, tek tarafa hizmet eden veya şaşırtıcı bir sözleşme şartı olarak nitelendirmek mümkün değildir. Normal koşullarda böyle bir iddiada bulunmak yerinde olmayacaktır.
Ancak asimetrik tahkim şartı olarak sözleşme şartları söz konusu ise istediği yerde, istediği hukuku göre tahkime gideceğini belirten, müzakere edilmemiş bir tahkim şartı olan uygulamanın çok dışına çıktığından geçersizliği ileri sürülebilecektir.

4) Yabancı Hakemlerin Verdiği Tahkim Kararlarını Türkiye Tenfizinde Tercüme Edilmesi Gerekli midir?
Yabancı bir ülkede ve yabancı bir dilde verilen hakem kararlarının tenfiz ettirmek istendiği zaman öncelikle tenfiz edilmek istenen kararın Türkçeye çevrilmesi gerekecektir. Bu çeviri yeminli tercüman tarafından çevrilmiş ve noter tarafından onaylanmış hali mahkemeye sunulmalıdır. Ancak bu şekilde yapılan tercüme binde 9.48 damga vergisi uygulanılmaktadır. Daha da önem sorun noterler sadece tahkim kararının değil tahkime konu olan sözleşmenin tamınım tercümesine onaylanmasını talep etmektedirler. Sonuç olarak, yüksek miktarlı sözleşmede milyonları bulan tercüme ve onay masraflarının farkında olunması tavsiye edilmektedir.